Vrednovanje je mnogo više od testiranja i kontrole

Vrednovanje se doima kao kraj trke. Evaluacija se doima poput otkucaja srca živog tijela. Njihova upotreba vašu poziciju direktora može da učini noćnom morom ili vam može ponuditi prigodan instrument. Kao i gotovo svemu u školi, to je pitanje kojem treba pokloniti ozbiljnu pažnju mnogo prije završnih ispita.

Testiranje nije vrednovanje

Nastavnik ulazi u razred. On/ona predstavlja određeno gradivo, podvlači važne djelove i faktore, objašnjava šta on/ona misli da treba objasniti i daje jedan ili dva primjera. Učenik sluša i prati tempo nastavnika. On/ona ide kući, pronalazi tu materiju u udžbeniku, čita o tom pitanju, podvlači važne djelove, pamti objašnjenje i rješava jednu ili dvije vježbe. Tokom sljedećeg časa, nastavnik traži od učenika da ponovi dio zadatog pitanja. Na kraju, on/ona formuliše pitanja o stavkama cijele sekvence i očekuje da se na njih odgovori pismeno. Neko mi daje nešto, ja se time bavim, ja to vraćam.

Davalac provjerava tačnost. Prema djelovima koji nedostaju, on/ona oduzima ekvivalentne ocjene. To je sumativno vrednovanje, sa fokusom na dostignuća u učenju, koje svi znamo iz testiranja i ocjenjivanja. Ova vrsta vrednovanja neophodna je u našim školskim sistemima da bi se dodjeljivale diplome. Takođe je i sredstvo kontrole, ali ne i evaluacija, jer zapravo mjeri efikasnost nastave kao načina za transformaciju i prenos informacija.

Testiranje i kontrola imaju ozbiljne slabosti. Kriterijumi vrednovanja su često ili previše nejasni tako da ne mogu da daju pravedna mjerenja, ili su previše striktni, pa ne mogu da iskažu raznolikost učenikovih jačih i slabijih strana. Ako uzmemo u obzir i subjektivnost osobe koja vrednuje rezultate učenika, onda isto postignuće može dobiti potpuno različite ocjene, a njihove povratne informacije za učenika biće gotovo beskorisne.

Formativno i prognostičko vrednovanje

Ne samo u ODG/OLjP, već i u dobroj nastavi uopšte, vrednovanje, takođe, sagledava pojedinačne učenike i njihov proces učenja (formativno ocjenjivanje) i kakvi se rezultati mogu očekivati (prognostička procjena). Ovi oblici vrednovanja odražavaju ličnosti učenika i njihove specifične jače strane i potrebe za učenjem.

Kriterijumi za vrednovanje su instrumenti za analizu grešaka pojedinih učenika, prije nego što će uticati na to da se isprave. Nastavnici razgovaraju sa učenicima o tome kako da prebrode svoje teškoće, a učenici preuzimaju odgovornost za svoj napredak u učenju. Na ovaj način, formativno i prognostičko vrednovanje povezuje poučavanje i učenje sa demokratskim vrijednostima, omogućavajući i podstičući učenike da participiraju u demokratiji i da budu uspješni u svom daljem školovanju.

Za detaljniji prikaz sumativnog, formativnog i prognostičkog vrednovanja pogledajte http://living-democracy.com/me/textbooks/volume-1/part-2/unit-5/chapter-2/lesson-3/.

Dijeljenje kriterijuma za vrednovanje sa učenicima

Vrednovanje bi, stoga, trebalo da bude dio demokratskog etosa škole. Iz toga proizilazi da u sumativnom vrednovanju kriterijumi moraju biti pravedni i jasni i moraju biti transparentni za učenike. To ne služi samo obrazovanju za demokratsko građanstvo i ljudska prava, već je i preduslov dobrog poučavanja – u svim predmetima. Štaviše, vi i vaše osoblje morate da razgovarate i da se dogovorite o opsegu vrednovanja. Na primjer, da li se fokusira samo na znanje i vještine, ili uključuje i stavove i vrijednosti?

Samovrednovanje nastavnika

Nastavnici ne mogu pobjeći od svojih individualnih perspektiva i od toga kako one utiču na vrednovanje njihovih učenika. Stoga moraju biti svjesni da razlike u vrednovanju od jednog nastavnika do drugog mogu biti nekorektne za pojedinog učenika. Nastavnici treba neprestano da razmišljaju o načinima vrednovanja koje primjenjuju, što se može postići vršnjačkim nadzorom i međusobnim povratnim informacijama. Drugi metod je slušanje povratnih informacija od strane učenika. Treći pristup je samovrednovanje. Prvi tom ODG/OLjP priručnika za nastavnike, Obrazovanje za demokratiju, sadrži , kompletno poglavlje o vrednovanju učenika, nastavnika i škola, a sadrži i kontrolnu listu zatsamovrednovanje nastavnika