ΕΝΟΤΗΤΑ 3: Ισότητα – Μειονότητες και πλειονότητες

Ενότητα 3: Βασική έννοια – “Ισότητα” (για το δημοτικό σχολείο)

Γενικές πληροφορίες: πώς γίνεται η ευαισθητοποίηση σχετικά με τις μειονότητες και τις πλειονότητες στην καθημερινή ζωή των μαθητών του δημοτικού σχολείου

“Όλοι διαφορετικοί, όλοι ίσοι” είναι μια πολύ γνωστή έκφραση στην Ευρώπη. Αντανακλά μια από τις βασικές αξίες της EDC/HRE που μπορεί να εκφραστεί ως εξής: “Με κάποιους ανθρώπους μοιράζομαι πολλά, ενώ με άλλους πολύ λίγα. Αν και έχω κάποια κοινά χαρακτηριστικά με αυτούς, κάποια άλλα δεν είναι κοινά. Σχετικά με κάποια στοιχεία της προσωπικότητάς μου ανήκω στην πλειονότητα, ως προς κάποια άλλα στη μειονότητα”. Όταν γίνεται ευαισθητοποίηση για τις μειονότητες και τις πλειονότητες στο δημοτικό σχολείο, είναι αναγκαίο να διευκρινιστούν οι όροι. Γενικά, η μειονότητα είναι μια ομάδα εντός μιας χώρας η οποία ξεχωρίζει από την πλειονότητα όσον αφορά σε προσωπικά και πολιτισμικά χαρακτηριστικά. Στις περισσότερες περιπτώσεις, μια μειονότητα ζει ως δημογραφική ομάδα σε συγκεκριμένα εδάφη (μια περιοχή, για παράδειγμα), αλλά μπορεί επίσης να είναι διάσπαρτη και εξαπλωμένη σε ολόκληρη τη χώρα, ή και εκτός των συνόρων της χώρας. Τα διαφορετικά χαρακτηριστικά των μειονοτήτων είναι συνήθως η γλώσσα, η εθνικότητα ή η θρησκεία, αλλά επίσης μπορεί να διαφέρουν ως προς τις ηθικές στάσεις, τη σεξουαλική ταυτότητα ή την κοινωνική θέση.

Ο όρος μειονότητα γενικά χρησιμοποιείται όταν μια ομάδα κυριαρχείται από μια μεγαλύτερη ομάδα, αλλά δεν αφομοιώνεται από αυτήν. Ως εκ τούτου, συνήθως οι μειονότητες αναφέρονται σε εθνοτικές ή εθνικές μειονότητες.

Το Συμβούλιο της Ευρώπης, τα Ηνωμένα Έθνη και άλλοι διεθνείς οργανισμοί έχουν ψηφίσει νόμους για τα δικαιώματα των μειονοτήτων. Αυτά τα δικαιώματα γίνονται σεβαστά σε διαφορετικό βαθμό. Το Συμβούλιο της Ευρώπης έχει δύο δεσμευτικά εργαλεία: τη Σύμβαση για την Προστασία των Εθνικών Μειονοτήτων (ETS No. 157, που υιοθετήθηκε το 1995) και τον Ευρωπαϊκό Χάρτη για τις Περιφερειακές ή Μειονοτικές γλώσσες (ETS No. 148, που υιοθετήθηκε το 1992).

Το 1992, η Γενική Συνέλευση του Ο.Η.Ε. υιοθέτησε επίσης τη Διακήρυξη για τα Δικαιώματα των Ατόμων που ανήκουν σε Εθνικές ή Εθνοτικές, Θρησκευτικές και Γλωσσικές Μειονότητες. Το 1988, ιδρύθηκε στο Τόκυο το Διεθνές Κίνημα Εναντίον των Διακρίσεων και του Ρατσισμού (IMADR) με σκοπό την αντιμετώπιση προβλημάτων διακρίσεων και ρατσισμού εναντίον των μειονοτήτων. Το IMADR υποστηρίζει τα δικαιώματα των μη προνομιούχων ομάδων.

Στις περισσότερες περιπτώσεις, ο όρος μειονότητα αναφέρεται σε μια ομάδα ανθρώπων με τα παρακάτω χαρακτηριστικά:

• μικρή σε μέγεθος σε σχέση με το συνολικό πληθυσμό του κράτους,
• χωρίς κυρίαρχο καθεστώς στη χώρα,
• με κοινά χαρακτηριστικά όπως η εθνικότητα, η θρησκεία ή η γλώσσα,
• με αίσθημα αλληλεγγύης ή κοινής ταυτότητας.

Η κατηγοριοποίηση των μειονοτήτων είναι δύσκολη. Συνήθως κατηγοριοποιούνται ως εξής:

• Εθνικές μειονότητες: ομάδες ανθρώπων που ζουν στην επικράτεια μιας χώρας στην οποία άλλη ομάδα είναι κυρίαρχη.
• Γλωσσικές μειονότητες: ομάδα ανθρώπων που μιλά διαφορετική γλώσσα από την πλειονότητα.
• Θρησκευτικές μειονότητες: αυτοί που έχουν διαφορετικό θρήσκευμα από την πλειονότητα, όπως Προτεστάντες στην Ιρλανδία, Χριστιανοί στη Σαουδική Αραβία, ή Μουσουλμάνοι στη Δανία ή στη Γερμανία.
• Σεξουαλικές μειονότητες.
• Μειονότητες ηλικιωμένων.
• Μειονότητες νέων.

Είναι σημαντικό να κατανοήσουν οι μαθητές τα χαρακτηριστικά των μειονοτήτων και των πλειονοτήτων για να αναλυθεί η λειτουργία και το καθεστώς τους. Η έννοια της μειονότητας και της πλειονότητας δεν είναι άγνωστη στην καθημερινή ζωή των μαθητών, διότι οι μαθητές, στο δημοτικό σχολείο, βιώνουν συχνά το «ανήκω» ή «δεν ανήκω» σε μια μειονότητα.

O ορισμός της μειονότητας, σ’ αυτό το πλαίσιο, αναφέρεται στον σχολικό πληθυσμό. Γι’ αυτό τον λόγο, οι επόμενες σειρές μαθημάτων αρχίζουν με την καθημερινή ζωή των μαθητών και τις εμπειρίες τους ως προς τις μειονότητες και τις πλειονότητες (μαθήματα 1-3). Σε δεύτερο στάδιο, τα μαθήματα συνδυάζονται με τις πλειονότητες και τις μειονότητες στην κοινωνία και τον εντοπισμό διαφορετικών ομάδων (μάθημα 4). Από το βάθος της συζήτησης, τα κίνητρα των μαθητών και τη συνολική ακαδημαϊκή επίδοση της τάξης θα εξαρτηθεί σε ποιο βαθμό μπορεί θα αναλυθεί η κατάσταση των διαφορετικών ομάδων στην κοινωνία. Δε στερούνται προνομίων όλες οι μειονότητες. Για κάποιους λόγους, υπάρχουν στις κοινωνίες μας κάποιες μικρές ομάδες οι οποίες έχουν κυρίαρχο ρόλο. Έργο του/της εκπαιδευτικού είναι να κατευθύνει τη διαδικασία της συζήτησης. Στόχος της εκπαίδευσης για τη δημοκρατική ιδιότητα του πολίτη είναι η ανάπτυξη ικανοτήτων σε τρεις τομείς. Αυτή η ενότητα στοχεύει στα εξής:

Ενότητα 3: Ισότητα

Μειονότητες και πλειονότητες
Πώς γίνεται ευαισθητοποίηση για τις μειονότητες και τις πλειονότητες στους μαθητές του δημοτικού σχολείου