ΕΝΟΤΗΤΑ 3: Ετερότητα και πλουραλισμός – Πώς μπορούν οι άνθρωποι να ζουν μαζί ειρηνικά;

ΕΝΟΤΗΤΑ 3: Ετερότητα και πλουραλισμός

Πώς μπορούν οι άνθρωποι να ζουν μαζί ειρηνικά;

Αυτή η ενότητα εστιάζει σε τρεις βασικές έννοιες: διαφορετικότητα, πλουραλισμός και δημοκρατία. Εξετάζει τις σχέσεις ανάμεσά τους με στόχο να βοηθήσει τους μαθητές να αναπτύξουν τις στάσεις και δεξιότητες που απαιτούνται ώστε να συμμετέχουν σε μια πλουραλιστική, δημοκρατική κοινωνία.

Ο πλουραλισμός / η πολυφωνία αναφέρεται σε ένα βασικό στοιχείο των σύγχρονων κοινωνιών, όπου υπάρχει ένα εύρος (αλλά δεν τις περιλαμβάνει όλες) θρησκευτικών και πολιτικών πεποιθήσεων – η διαφορετικότητα – γίνεται αποδεκτή, σε ιδανικές κοινωνίες, από διαφορετικά πολιτικά κόμματα που μπορεί να είναι αντίθετα μεταξύ τους. Για παράδειγμα, άτομα που ανήκουν σε ριζοσπαστικά σοσιαλιστικά πολιτικά κόμματα προσπαθούν για μια κοινωνία τελείως ξένη προς τους πολίτες που ανήκουν στην δεξιά, καπιταλιστική παράταξη. Στις πλουραλιστικές κοινωνίες, η επίδραση πολλών παραδόσεων και αξιών, συμπεριλαμβανομένων των θρησκευτικών πεποιθήσεων, έχει ατονήσει. Τα άτομα μπορούν, και πρέπει, να αποφασίσουν ποιες αξίες θέλουν να διατηρήσουν και πώς θέλουν να ζήσουν τη ζωή τους. Ως εκ τούτου, στις πλουραλιστικές κοινωνίες υπάρχει μια πρόκληση: τα άτομα απολαμβάνουν υψηλό βαθμό προσωπικής ελευθερίας, αλλά, πρέπει να αγωνιστούν για την διαπραγμάτευση συμφωνίας και συμβιβασμού, στοιχεία απαραίτητα για την επιβίωση της κοινωνίας. Έτσι προκύπτει το ερώτημα ποιο πολιτικό σύστημα μπορεί να προσφέρει το καλύτερο πλαίσιο για την οργάνωση λήψης αποφάσεων σε μια ανοιχτή, πλουραλιστική κοινωνία.

Σε ένα αυταρχικό σύστημα – μονοκομματικό, θεοκρατικό ή δικτατορικό – αυτό το πρόβλημα λύνεται παρέχοντας σε έναν παίκτη (κόμμα ή ηγέτη) την εξουσία να αποφασίζει για όλα τα θέματα κοινού συμφέροντος. Με αυτή τη λύση αποφεύγεται η πρόκληση του πλουραλισμού – θυσιάζοντας την ελευθερία των ατόμων. Η δυναμική των συγκρούσεων των πλουραλιστικών κοινωνιών καταστέλλεται, αλλά το τίμημα είναι μεγάλο: πολλά προβλήματα δε λύνονται σωστά και δίκαια, καθώς δεν διατυπώνονται με σαφήνεια.

Σε ένα δημοκρατικό σύστημα, οι πολίτες βασικά συμφωνούν σε ένα σύνολο αρχών, σε διαδικασίες και δικαιώματα που τους επιτρέπουν να διαφωνούν για διάφορα θέματα, αλλά παράλληλα τους παρέχουν τα μέσα για να καταλήξουν σε συμφωνία χωρίς την χρήση βίας. Με αυτή την έννοια, η δημοκρατία προωθεί την ειρήνη στις πλουραλιστικές κοινωνίες μάλλον εκπολιτίζοντας τις συγκρούσεις παρά καταστέλλοντάς τες. Το κοινό συμφέρον επιδιώκεται από κοινού, παρά καθορίζεται από ένα μόνο κόμμα. Η διαφωνία και η σύγκρουση είναι φυσιολογικές και όχι επιβλαβείς στον βαθμό που το καταστροφικό δυναμικό τους παραμένει υπό έλεγχο. Επομένως, στο δημοκρατικό πολίτευμα, παρέχονται στους πολίτες βασικά δικαιώματα όπως η ελευθερία της συνείδησης, των πεποιθήσεων και της έκφρασης. Όταν οι πολίτες χρησιμοποιούν αυτά τα δικαιώματα, προκαλούν διαφωνία και σύγκρουση, και πρέπει να διαπραγματευτούν για μια λύση. Για να διασφαλιστεί η συμφωνία ως προς το πώς θα επιλυθούν οι συγκρούσεις, οι πολίτες των πλουραλιστικών κοινωνιών δεσμεύονται να τηρήσουν ένα κοινωνικό συμβόλαιο το οποίο έχει τεθεί στο πλαίσιο των κοινωνικών και πολιτικών συμβάσεων της εν λόγω κοινωνίας.

Ένα τέτοιο κοινωνικό συμβόλαιο περιλαμβάνει την αρχή της πλειοψηφίας. Για τις μειονοτικές ομάδες, το αρνητικό είναι ότι το δικό τους ριζοσπαστικό όραμα δεν μπορεί ποτέ να επιτευχθεί μέσω της κάλπης. Από την άλλη, αυτές οι κοινωνίες εγγυώνται το δικαίωμα των μειονοτήτων να συνεχίσουν νόμιμα τους σκοπούς τους χωρίς να παρεμποδίζονται από το κράτος. Έτσι, οι πλουραλιστικές δημοκρατίες ζουν με την πιθανότητα εκλογής ριζοσπαστικών κυβερνήσεων, των οποίων τα μέλη μπορούν να περιορίσουν τις δραστηριότητες των πολιτικών τους αντιπάλων. Για αυτό τον λόγο, είναι σημαντική η ύπαρξη νομοθεσίας για τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις ελευθερίες στο σύνταγμα των δημοκρατικών χωρών.

Κάθε γενιά πρέπει να κατανοήσει αυτές τις περίπλοκες προκλήσεις των πλουραλιστικών κοινωνιών και πώς αντιμετωπίζονται σε μια δημοκρατική κοινωνία. Αυτό προϋποθέτει μια εκτίμηση του άγραφου κοινωνικού συμβολαίου που είναι απαραίτητο για την επιβίωση κάθε δημοκρατικής κοινωνίας. Η Εκπαίδευση για την Δημοκρατική Ιδιότητα του Πολίτη και τα Ανθρώπινα Δικαιώματα μπορεί να βοηθήσει τους μαθητές να κατανοήσουν  και να αναπτύξουν τις στάσεις και τις δεξιότητες που απαιτούνται ώστε να γίνουν συμμετοχικοί πολίτες.

Διδάσκουμε περί ετερότητας και πλουραλισμού

Οι μαθητές που παρακολουθούν τα μαθήματα EDC πρέπει να κατανοήσουν την φύση της κοινωνικής, πολιτικής , θρησκευτικής και φυλετικής ετερότητας. Πρέπει επίσης να κατανοήσουν την περίπλοκη φύση των προκλήσεων που προκύπτουν από μια τέτοια ετερότητα. Δεδομένου ότι η προκατάληψη οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην έλλειψη γνώσης και κατανόησης, η μισαλλοδοξία θα μπορούσε να μειωθεί μέσα από μια ορθολογική εξέταση των στάσεων υπό το φως της γνώσης και της ενσυναίσθησης.

Διδάσκουμε  για την ετερότητα και τον πλουραλισμό

Οι μαθητές χρειάζονται, επίσης, να βιώσουν την δημοκρατική συζήτηση για να μάθουν πώς να ασχοληθούν με αυτή. Η εκπαίδευση για την δημοκρατική ιδιότητα του πολίτη πρέπει να εκμεταλλεύεται τις ευκαιρίες να ζητά από τους μαθητές να εκφράσουν την άποψή τους για ένα θέμα (ακόμα και ασήμαντο) και να την τεκμηριώνουν. Ακούοντας και αντιδρώντας στις απόψεις των άλλων για το ίδιο θέμα, οι μαθητές αναπτύσσουν δεξιότητες ανάλυσης και έκφρασης, καθώς επίσης και ανεκτικότητας προς την ηθική και πολιτική ετερότητα. Θα αποκτήσουν την ικανότητα να αποδέχονται καταστάσεις διαφωνίας και αμφισβήτησης, θα εκτιμήσουν την αναγκαιότητα του συμβιβασμού, και θα κατανοήσουν την διαφορά ανάμεσα σε ένα δίκαιο και σε έναν άδικο συμβιβασμό. Θα πρέπει να επικεντρωθούν σε κάποια θέματα και να μάθουν να σέβονται τους ανθρώπους, ανεξάρτητα από τις απόψεις και τα ενδιαφέροντά τους.

Μέσα από την διαδικασία της δημοκρατικής συζήτησης, οι μαθητές θα κατανοήσουν ότι για έναν ανοιχτό και δίκαιο διάλογο απαιτούνται πράγματα όπως:

• όλοι οι συμμετέχοντες που μπορούν να συνεισφέρουν πρέπει να το κάνουν˙
• η συνεισφορά του καθενός πρέπει να ακουστεί με σεβασμό˙
• οι συμμετέχοντες μπορούν να επιτεθούν στα επιχειρήματα αλλά όχι στους αθρώπους˙
• οι συμμετέχοντες πρέπει να λαμβάνουν μέρος σε έναν διάλογο έχοντας συνειδητοποιήσει ότι μπορεί να χρειαστεί να μεταβάλουν τις απόψεις τους˙
• συζητήσεις με αντιμωλία, στις οποίες οι συμμετέχοντες εμμένουν στις θέσεις τους, είναι λιγότερο χρήσιμες από τις διερευνητικές συζητήσεις, όπου ο στόχος δεν είναι “η νίκη” αλλά “η κατανόηση του προβλήματος”.

Αυτό δείχνει ότι στην EDC οι διαδικασίες έρευνας και συζήτησης είναι γενικά πιο σημαντικές από την απλή παράθεση της αλήθειας. Σε επίπεδο διδασκαλίας, αυτό συνεπάγεται ότι οι εκπαιδευτικοί αναπτύσσουν δεξιότητες για να υποστηρίξουν τους μαθητές και όχι να κυριαρχήσουν σε αυτούς. Η έρευνα δείχνει ότι οι μαθητές μιλούν περισσότερο στην τάξη όταν οι εκπαιδευτικοί μιλούν λιγότερο.

ΕΝΟΤΗΤΑ 3: Ετερότητα και πλουραλισμός

Πώς μπορούν οι άνθρωποι να ζουν μαζί ειρηνικά;