Μάθημα 4: Γιατί είναι σημαντικά τα ανθρώπινα δικαιώματα;

Γιατί χρειαζόμαστε τη νομοθεσία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων για την προστασία των αδύναμων ατόμων;¹⁴

Το μάθημα

Ο/η εκπαιδευτικός αναφέρει τις “κάρτες ρόλων” (φυλλάδιο μαθητή 3.4) ως εισαγωγή στο σενάριο για τις δύο ομάδες που συμμετέχουν στο παιχνίδι ρόλων. Αρχικά, περιγράφει το νησί, πιθανόν με τη βοήθεια ενός χάρτη, και μετά τους νησιώτες, που έχουν ζήσει εκεί για γενιές.

Στη συνέχεια, λέει ότι μια άλλη ομάδα έφτασε εκεί και θέλει να εγκατασταθεί στο νησί. Αυτοί είναι πολύ διαφορετικοί από τους νησιώτες. Ο/η εκπαιδευτικός περιγράφει τους εποίκους και τον τρόπο ζωής τους και στη συνέχεια χωρίζει την τάξη στα δύο. Οι μισοί θα παίξουν τους νησιώτες και οι άλλοι μισοί τους εποίκους. Υπάρχουν δύο πιθανοί τρόποι συζήτησης αυτών των θεμάτων (βλ. μεθόδους 1 και 2 παρακάτω). Σε τάξεις που έχουν συνηθίσει στο παιχνίδι ρόλων, χρησιμοποιείται η μέθοδος 1. Σε τάξεις που είναι συνηθισμένες σε πιο τυπικούς τρόπους εργασίας, χρησιμοποιείται η μέθοδος 2.

Μέθοδος 1: παιχνίδι ρόλων

Οι μαθητές εργάζονται σε ζευγάρια. Ο ένας παίρνει τον ρόλο του νησιώτη και ο άλλος του εποίκου. Ο καθένας από τη μεριά του εξετάζει την κατάσταση που περιγράφεται στις μικρές κάρτες. Αρχίζουν διαπραγματεύσεις (υποτίθεται ότι η γλώσσα δεν αποτελεί εμπόδιο). Θα πρέπει να προσπαθήσουν να συμφωνήσουν σε:

α) Ποια είναι τα σημαντικότερα προβλήματά τους;

β) Σε τι στοχεύουν με τις διαπραγματεύσεις;

Στη συνέχεια, ο/η εκπαιδευτικός ζητά από τα ζεύγη των νησιωτών και τα ζεύγη των εποίκων να καθίσουν μαζί. Το παιχνίδι ρόλων θα συνεχίσει με μια συνάντηση των δύο μερών σε μια προσπάθεια να επιτευχθεί συμφωνία και να τεθούν κατευθυντήριες γραμμές για το μέλλον.

Γίνεται υπενθύμιση στις δύο ομάδες πριν αρχίσουν συζητήσεις ότι οι νησιώτες δεν μπορούν να είναι απόλυτα ικανοποιημένοι μέχρι οι έποικοι να φύγουν από το νησί, γιατί ολόκληρος ο τρόπος ζωής τους μπορεί να απειληθεί. Από την άλλη πλευρά, οι έποικοι αγάπησαν αυτό το μέρος και μπορεί να είναι έτοιμοι να χρησιμοποιήσουν βία για να μείνουν εκεί.

Ζητιέται από κάθε ομάδα τεσσάρων μαθητών να συμφωνήσουν για πρώτη φορά για τα πιο σοβαρά προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι ομάδες και να ασχοληθούν μαζί τους, με σειρά προτεραιότητας, εργαζόμενοι από το πιο σοβαρό προς το λιγότερο σοβαρό, σε συγκεκριμένα χρονικά πλαίσια.

Μέθοδος 2: καθοδηγούμενη συζήτηση

Ιδανικά αυτή η άσκηση γίνεται με παιχνίδι ρόλων, αλλά μπορεί να γίνει και με μαθητές που δεν είναι συνηθισμένοι σε αυτό. Η μισή τάξη θα εξετάσει τις περιπτώσεις από την άποψη των νησιωτών και η άλλη μισή από εκείνη των εποίκων. Κάθε κατάσταση περιγράφεται από δύο οπτικές γωνίες. Δουλεύοντας ανά ζεύγη, οι μαθητές αποφασίζουν ποια είναι τα πιο σοβαρά ζητήματα και προσπαθούν να σκεφτούν τον καλύτερο τρόπο για την επίλυση κάθε ζητήματος. Επισημαίνεται ότι υπάρχει ένας «ιδανικός» ή «δίκαιος» τρόπος για την επίλυση κάθε προβλήματος, αλλά η πραγματικότητα (και η ιστορία) υποδηλώνει ότι συνήθως δεν υπάρχει ισορροπία εξουσίας.

Ο/η εκπαιδευτικός καθοδηγεί τη συζήτηση, λαμβάνοντας μία όψη του προβλήματος και, στη συνέχεια, ζητώντας από την άλλη ομάδα να παραθέσει τις δικές της απόψεις. Ο/η εκπαιδευτικός προσπαθεί να μεσολαβήσει για να επιτευχθεί συμφωνία μεταξύ των δύο ομάδων. Η συζήτηση καθοδηγείται από ένα ζεύγος από κάθε πλευρά, το οποίο μιλάει στους υπόλοιπους για το πρόβλημα όπως το βλέπει. Μια παραλλαγή αυτής της μεθόδου είναι να συζητήσουν τα ζευγάρια την κάθε κατάσταση.

Απολογισμός των μεθόδων 1 και 2

Οι μαθητές ενημερώνονται ανακεφαλαιωτικά για τις καταστάσεις που συζήτησαν χρησιμοποιώντας τις παρακάτω ερωτήσεις:

• Οι διαπραγματεύσεις ήταν σκληρές ή όχι; Γιατί;
• Πέτυχε η κάθε ομάδα αυτό που επιδίωκε με τις διαπραγματεύσεις;
• Ποια ομάδα βγήκε κερδισμένη από τις διαπραγματεύσεις; Γιατί;
• Μήπως μια ομάδα έχει περισσότερα ηθικά δικαιώματα από την άλλη;
• Ποιο μπορεί να είναι το μέλλον για τις δυο ομάδες στο νησί;
• Τι θα μπορούσε να αποτρέψει την κυριαρχία της μιας εκ των δυο ομάδων;
• Καταρτίστε έναν κατάλογο με κανόνες και αρχές που θα μπορούσαν να βοηθήσουν τις δύο ομάδες να συνυπάρχουν ειρηνικά στο νησί. Συγκρίνετε αυτή τη λίστα με βασικά στοιχεία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων (βλ. φυλλάδιο μαθητή6). Ποια από αυτά τα άρθρα θα μπορούσαν να βοηθήσουν ανθρώπους όπως οι νησιώτες να μη χάσουν την γη τους, τον τρόπο ζωής τους και τα βασικά ανθρώπινα δικαιώματά τους;

Ο/η εκπαιδευτικός επισημαίνει ότι αυτό έχει συμβεί πολλές φορές στην ιστορία, για παράδειγμα, όταν Βρετανοί αποίκησαν την Αυστραλία ή Ευρωπαίοι αποίκησαν την Βόρεια και Νότια Αμερική. Εκείνη την εποχή, δεν υπήρχε διεθνής νομοθεσία για τα ανθρώπινα δικαιώματα και πολλές πράξεις που έλαβαν χώρα παραβίαζαν τα ανθρώπινα δικαιώματα των αυτοχθόνων πληθυσμών. Παρόμοιες καταστάσεις εξακολουθούν να συμβαίνουν ακόμη και σήμερα. Για παράδειγμα, Νοτιοαφρικανικές φυλές στερούνται την γη τους, επειδή διεθνείς εταιρείες κάνουν εξορύξεις ή υλοτομία.

Γιορτάζοντας τη σημασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων

Ως τελευταία άσκηση αυτής της ενότητας, ο/η εκπαιδευτικός ζητά από τους μαθητές (σε ομάδες) να επιλέξουν ένα από τα ανθρώπινα δικαιώματα στην Ευρωπαϊκή Σύμβαση, και που έχει ήδη συζητηθεί. Στη συνέχεια, οι μαθητές κάνουν ένα πανό με αυτό το δικαίωμα και ετοιμάζουν μια παρουσίαση για τη σημασία του. Μερικοί μαθητές μπορούν να παρουσιάσουν σκηνές που παίχτηκαν στο παιχνίδι ρόλων. Αυτά μπορούν να παρουσιαστούν σε επίπεδο τμήματος, τάξης ή και ολόκληρου του σχολείου. Με αυτό τον τρόπο, μπορεί να γίνει ένα project, αν υπάρχει ενδιαφέρον από τους μαθητές και το επιτρέπει ο χρόνος. Δείτε το μάθημα 4 της Ενότητας 5 (ΜΜΕ) σχετικά με τον σχεδιασμό ενός τέτοιου project.

14. Βασισμένο σε μάθημα του Citizenship Foundation, Λονδίνο.