Κεφάλαιο 8 – Αντιμετωπίζουμε τη σύγκρουση

Εισαγωγή

Η εικόνα δείχνει δύο νεαρούς άντρες να βρίσκονται σε διαμάχη. Κάθονται, ο ένας απέναντι από τον άλλο, στο τραπέζι. Ο ένας κυματίζει μια σημαία, ο άλλος σφίγγει τη γροθιά του και δείχνει τα δόντια του. Τα μαλλιά τους είναι σηκωμένα, προσδίδοντας στους αντιπάλους μια άγρια, θηριώδη εμφάνιση. Αν αυτό ήταν όλο, τότε θα περιμέναμε την κορύφωση της σύγκρουσης: οι δύο άντρες σύντομα θα σηκώνονταν και θα κατέφευγαν σε σωματική βία. Αλλά υπάρχει ένα δεύτερο στοιχείο στην εικόνα: οι δύο άντρες κάνουν χειραψία, ίσως σε ένδειξη συμφωνίας και συμβιβασμού. Μονάχα μιλάνε – ίσως φωνάζουν ο ένας στον άλλο- αλλά δεν υπάρχει βία.

Η εικόνα δείχνει, ταυτόχρονα, τι συμβαίνει διαδοχικά στην πραγματική ζωή: όταν υποστηρίζουμε τα συμφέροντα, τις απόψεις και τις αξίες μας, θα εμπλακούμε ορισμένες φορές σε σύγκρουση. Για να επιλύσουμε τέτοιες συγκρούσεις, πρέπει να είμαστε ικανοί και πρόθυμοι να φτάσουμε σε συμφωνία, καθώς επίσης να επιτύχουμε μια συμβιβαστική λύση. Το να επιχειρηματολογούμε αρχικά, επισημαίνοντας τα άκρα, και κατόπιν να αναζητούμε συμφωνία και συμβιβαστική λύση, αποτελεί μια διαδικασία σύγκρουσης, που μοιάζει με την εισπνοή και την εκπνοή.

Το πάτωμα, σε σχήμα αστεριού, μπορεί επίσης να έχει νόημα. Μοιραζόμαστε μια κοινότητα – για παράδειγμα τον πλανήτη μας, την οικογένειά μας, το σχολείο μας. Δεν έχουμε άλλη. Για τον λόγο αυτό, εξαρτώμαστε ο ένας από τον άλλο, και πρέπει οι συγκρούσεις μας και η επίλυσή τους να διέπονται από κοινές αρχές και κανόνες. Η σύγκρουση, ως εκ τούτου, δεν είναι κάτι κακό. Τα ανθρώπινα δικαιώματα παράγουν ένα πλουραλισμό και ανταγωνισμό συμφερόντων, τα οποία αυξάνουν την πιθανότητα συγκρούσεων. Η καλή επίλυση σύγκρουσης μπορεί να οδηγήσει σε αρμονία, ενώ η προσπάθεια να καταστείλουμε τη σύγκρουση με αυταρχικό τρόπο, ή να την επιλύσουμε άδικα, μπορεί να οδηγήσει σε διάσπαση της κοινότητας.

Η επίλυση των συγκρούσεων είναι, έως ένα βαθμό, μια δεξιότητα που μπορεί να διδαχτεί, πράγμα στο οποίο εστιάζουν εν μέρει και οι ασκήσεις σε αυτό το κεφάλαιο. Παρέχουν στους μαθητές εργαλεία, δομημένα σχήματα διαδικασίας, για την επίλυση των συγκρούσεων και τη διαμεσολάβηση. Επιπλέον, η δίκαιη επίλυση συγκρούσεων είναι σημαντική, κι αυτό σχετίζεται με τις αξίες και την κουλτούρα της συγκρουσιακής συμπεριφοράς. Ιδανικά, μια σύγκρουση πρέπει να αντιμετωπιστεί με μια κατάσταση «κερδίζω-κερδίζεις». Αν αυτό δεν είναι δυνατόν, θα πρέπει να δοθεί προσοχή στο να μην παράξει ηττημένους, αλλά μια συμβιβαστική λύση που να διατηρεί ισορροπία στην κατανομή οφελών και μειονεκτημάτων. Από μια ευρύτερη προοπτική, οι δυνητικοί ενδιαφερόμενοι περιλαμβάνουν όχι μόνο τους αντιπάλους που εμπλέκονται άμεσα, αλλά επίσης και την κοινότητα και το περιβάλλον στο σύνολό τους.